Zo werkt een accreditatietraject in het hoger onderwijs en dit komt er allemaal bij kijken

“In 1999 hebben de Europese ministers van Onderwijs afgesproken dat er een bachelor- en masterstructuur in het hoger onderwijs zou worden ingevoerd, en daarbij een onafhankelijk accreditatiestelsel om de kwaliteit van het hoger onderwijs te toetsen en waarborgen”, vertelt Sonja. “ Dan is accreditatie essentieel om erkende diploma’s, getuigschriften, uit te mogen geven. Studenten weten zo zeker dat ze een opleiding van erkend niveau volgen en dat hun diploma Europees erkend is.” 

Accreditatietraject is een intensief traject

Een accreditatietraject is intensief en omvat meerdere stappen. “Voor nieuwe opleidingen moet eerst een toets nieuwe opleiding worden gedaan. Daarna volgt elke zes jaar een heraccreditatie. Direct na de accreditatie gaat wat mij betreft je nieuwe accreditatietraject al in en ga je verbeteren op basis van de feedback die je hebt gekregen. Halverwege de accreditatiecyclus, na drie jaar, doe je idealiter een interne audit om te checken waar je opleiding staat met betrekking tot het accreditatiekader. De meeste opleidingen beginnen ongeveer een jaar van tevoren met het voorbereiden op de accreditatie. Dan ga je de hele opleiding doorlichten,” aldus Sonja. 

Begeleiding van begin tot eind

Opleidingen moeten zichzelf voor de heraccreditatie grondig evalueren en veel documentatie verzamelen. Ook krijgen ze bezoek van een extern panel. Sonja speelt een actieve rol binnen deze trajecten: “Ik begeleid opleidingen van begin tot eind. Ik kijk waar risico’s liggen en hoe we die kunnen minimaliseren. Ik adviseer waarin opleidingen kunnen verbeteren en waar ze in hun bewijsvoering de nadruk op kunnen leggen. Ik licht het hele curriculum door, bekijk de toetsing en doe verbetervoorstellen. Daarnaast kan ik de verplichte zelfevaluaties schrijven en zorg ik ervoor dat docenten goed voorbereid zijn op gesprekken met het accreditatiepanel. Wanneer een accreditatie nadert, zie ik veel opleidingen zwaktes uitvergroten. Het overgrote deel van opleidingen heeft echter de basis gewoon op orde. Uiteraard help ik opleidingen ook om hun eigen kracht te blijven zien.”

Bijzondere kenmerken aanvragen voor profilering

Naast reguliere accreditaties kunnen opleidingen ook ‘bijzondere kenmerken’ aanvragen, zoals duurzaam hoger onderwijs of ondernemen. “Deze kenmerken bieden opleidingen een extra mogelijkheid om zich te onderscheiden en te profileren. Met name internationalisering, kleinschalig intensief onderwijs en duurzaam hoger onderwijs worden aangevraagd,” zegt Sonja “Bij mijn huidige opdrachtgever begeleid ik momenteel de aanvraag van het bijzonder kenmerk duurzaam hoger onderwijs. Dat moet je op drie criteria laten zien. Het kenmerk moet relevant zijn voor de opleiding, de opleiding moet onderscheidend zijn ten opzichte van andere opleidingen in Nederland en je moet concretiseren waar die duurzaamheid werkelijk in jouw opleiding is verwerkt. Het moet verweven zijn in de hele organisatie en de hele opleiding.” 

Focus op kansen en zwaktes tijdens accreditatieproces

Hoe kan Sonja opleidingen ondersteunen in het proces van accreditatie en bijzondere kenmerken? “Door helder te maken waarop ze beoordeeld worden, risico’s te benoemen en medewerkers goed voor te bereiden op de gesprekken met het beoordelende panel. Ik bied vooral duidelijkheid en zekerheid. Wat daarin heel belangrijk is: het beoordelingskader goed kennen, kennis hebben van onderwijs en daarin ruim denken. Door mijn ervaring snap ik een curriculum snel en zie ik waar sterktes en zwaktes liggen. Ik focus op beide en ondersteun bij het oppakken daarvan.” 

Voorbereiden van de docenten en de directie is onderschatte meerwaarde

Een onderschatte meerwaarde voor opleidingen is volgens Sonja het voorbereiden van de docenten en de directie. “Het is echt een lesson learned om de mensen van de opleiding, gesprekspartners, docenten, studenten, werkveldpartners, voor te bereiden op de gesprekken die ze gaan hebben. Ik benadruk wat er allemaal al heel goed gaat en help hen rolvastheid te krijgen. We spreken door: wat zijn ook alweer jouw wettelijke taken? Waarom doe je de dingen die je doet? Hoe match je dat met het kader? En net zo belangrijk: Wat loopt er op dit moment (nog) niet goed in de opleiding en wat zijn je plannen om dit te verbeteren? Zo krijgen ze de inhoudelijke zekerheid over wat ze dagdagelijks doen weer helder.” 

Handige tips van Sonja bij een accreditatieproces

Sonja deelt haar belangrijkste inzichten uit haar ervaring: “Identificeer risico’s in een vroeg stadium, begin op tijd met het verzamelen van alle documenten en vorm een klein, slagvaardig team dat verantwoordelijk is voor het proces. Dat voorkomt stress en onzekerheid en zo gaat een opleiding met vertrouwen het traject in."